top of page
x-Prent Molkwerum-2.jpg

Hoog bezoek 

Cosimo de' Medici bezoekt Stavoren en Molkwerum (1669)
©

In juni 1669 bracht de 26-jarige De' Medici met zijn gevolg een bezoek aan Molkwerum, onderdeel van een langere reis om de politieke en economische structuren en cultuur van de Republiek, een land dat in korte tijd was uitgegroeid tot een Europese grootmacht, te bestuderen.

Raadspensionaris Johan de Witt raadde Cosimo persoonlijk aan ook Friesland een bezoek te brengen, met name aan voormalige hoofdstad Stavoren en het dorp Molkwerum, interessant vanwege de oude variant van het Fries die er nog werd gesproken en de opvallend omvangrijke Doopsgezinde gemeente aldaar.  Op 26 juni 1669 bereikte het gezelschap de Friese contreien in het zuidwesten, waar de economische achteruitgang al goed zichtbaar was. De Toscanen waren dan ook niet erg onder de indruk van het eenvoudige ongerepte Friesland, dat in contrast stond met de grandeur van de Nederlandse steden die ze bezochten, met name Amsterdam.

Portret van een jonge Cosimo III de Medici, geschilderd door de Vlaamse Justus Suttermans, (1597-1681), Florence, Palazzo Pitti.

Aan het IJ-Ludolf Bakhuizen 1673.jpg

Het IJ in Amsterdam, gezien vanaf de Mosselsteiger, schilderij uit 1673 van Ludolf Bakhuizen (1630-1708), Rijksmuseum.

Prent van Molkwerum (1669), door Pier Maria Baldi
Med.Pal.123.2 c_edited.jpg
©

(Florence, The Biblioteca Medicea Laurenziana, ms. Med. Palat. 123/2, f. 120bis. Reproduced with permission of MiC - Further reproduction by any means is prohibited).

Pier Maria Baldi: kunstschilder en architect in Italië

Pier Maria Baldi, geboren rond 1630 in Florence, was een leerling van Baldassare Franceschini, ook bekend als ‘il Volterrano’.  

Van september 1668 tot maart 1669 was hij kamerheer van Cosimo III de’ Medici tijdens zijn reis door Europa, waarbij ze naast Frankrijk, Spanje, Portugal, Ierland, Engeland en België ook De Republiek aandeden. Tijdens deze reis maakte hij prenten van de diverse locaties, waaronder Molkwerum. Deze collectie wordt in twee banden bewaard in de Biblioteca Medicea Laurenziana in Florence. Het is een fascinerende verzameling ‘skylines’ in het Europese landschap van de 17de eeuw.

Een 'dagje uit' in 1669: Cosimo bezoekt Stavoren en Molkwerum

In 2015 verscheen in It Beaken, een reeks uitgegeven door de Fryske Akademy, een artikel van Hans Cools over het bezoek van de Toscaanse groothertog en zijn gevolg aan Stavoren en Molkwerum

 

Lees hier het volledige artikel (met dank aan de auteur en de Fryske Akademy): It Beaken jiergong 77 – 2015 nr 3/4 124-138 - ‘Het bezoek van een Toscaans reisgezelschap aan Friese inboorlingen. Het daguitstapje van Cosimo de’ Medici naar Stavoren en Molkwerum op 26 juni 1669’.

Cosimo aan de Keizersgracht, Luuc Kooijmans (2021)

 

(Van website uitgeverij Promotheus, 2021)

Op het hoogtepunt van de Gouden Eeuw maakte de Toscaanse kroonprins Cosimo de’ Medici tweemaal een reis naar het Nederland van Rembrandt, Johan de Witt, Willem III en Michiel de Ruyter. Omdat er een verslag bestaat waarin die reizen van dag tot dag worden beschreven kunnen we een idee krijgen van hoe ons land er toen voor vreemden uitzag. Maar het verslag roept ook vragen op. Wat kwam een door en door katholieke prins doen in het ketterse Nederland? Waarom kwam hij telkens zonder zijn beminde, Marguerite d’Orléans, het nichtje van de Zonnekoning? En waarom wordt een belangrijke ontmoeting volkomen verzwegen?
Op zoek naar antwoorden wendde Luuc Kooijmans zich tot een onbekende medereiziger. Door die reiziger te volgen in de straten en kroegen van Amsterdam en in de zalen en slaapkamers van de Medici in Florence kreeg hij een verrassend zicht op de twee werelden die samenkwamen toen Cosimo in december 1667 aan wal stapte op de Amsterdamse Keizersgracht.

Cosimo aan de keizersgracht.jpg

Historicus Luuc Kooijmans (1956) heeft veelvuldig bewezen dat hij een complexe geschiedenis helder en indringend kan vertellen. Zijn boeken hebben niet alleen lof geoogst in wetenschappelijke kringen, maar worden ook door een breder publiek gewaardeerd. Hij ontving van het Prins Bernhard Cultuurfonds een oeuvreprijs op het terrein van de geesteswetenschappen. Zijn werk werd vertaald in het Engels, Russisch en Pools.

(Uit recensie Elisa Goudriaan)
Als specialist in het 17de-eeuwse Florentijnse hofleven, was dit boek voor mij een feest om te lezen. Het is ontzettend goed en volgens mij ook met veel plezier geschreven. Een (naar ik aanneem) fictief hoofdpersonage, met half-Nederlandse wortels, groeit op in Livorno en krijgt uiteindelijk contacten aan het Florentijnse hof bij de Accademia del Cimento, een academie waar empirische wetenschap wordt bedreven, voor die tijd nog uniek. Alles draait op dat moment om de ontdekkingen van Galileo en de kring om hem heen, die door groothertog Ferdinando II de' Medici en kardinaal Leopoldo de' Medici aangemoedigd worden. Zoals bekend door het pauselijk hof niet en Galileo verkeert tijdens het leven van de fictieve hoofdpersoon reeds in ballingsschap. Het boek begint met een van de reizen van Cosimo III de' Medici (de zoon van Ferdinando II) naar Nederland, in 1668, waar onze half-Nederlandse hoofdpersoon in de entourage mee mag reizen en hiervan op informele manier verslag doet. Vervolgens gaat het boek terug in de tijd en vanaf 1654 tot 1675 zien we het leven van de hoofdpersoon voorbij komen, waarin hij in contact stond met veel in die tijd beroemde wetenschappers, zoals Lorenzo Magalotti, Vincenzo Viviani, Francesco Redi, Alessandro Segni, Niels Stensen en Jan Swammerdam.

Jan Swammerdam_edited_edited.jpg

... Het is leuk verzonnen door Kooijmans en het houdt de vaart in het boek. Eigenlijk lijkt de hoofdpersoon de enige verzonnen persoon te zijn, alle andere personages hebben voor zover ik kan nagaan echt bestaan. Wat Kooijmans heeft toegevoegd zijn gevoelens en gedragingen, zodat het allemaal levende personages zijn geworden. Wat echter ontbreekt in zijn boek (maar het is dan ook geen wetenschappelijk boek) is een beknopte bronvermelding. Die had ik er toch wel graag bij gezien. Het is totaal onduidelijk waar hij zijn informatie vandaan heeft gehaald, terwijl bijvoorbeeld Stefan Hertmans bij zijn historische romans hier vaak wel duidelijk over is, in elk geval over de hoofdwerken die hij raadpleegde. Desalniettemin is 'Cosimo aan de Keizersgracht' een zeer fijn boek om te lezen.

bottom of page